เชาวน์ปัญญา

      ศาสตราจารย์โฮวาร์ด การ์ดเนอร์ (Howard Gardner) เป็นนักจิตวิทยามหาวิทยาลัยฮาวาร์ดได้นำเสนอทฤษฎีพหุปัญญา(Theory of Multiple Intelligences) ที่กล่าวว่า “สติปัญญาของมนุษย์มีหลายด้าน ที่มีความสำคัญเท่าเทียมกัน ขึ้นอยู่กับว่าใครจะโดดเด่นด้านไหนบ้าง แล้วแต่ละด้านจะผสมผสานกันแล้วแสดง ออกมาเป็นความสามารถที่โดดเด่นในเรื่องใด เป็นลักษณะเฉพาะตัวของแต่ละคนไป”
พหุปัญญา 8 ประการ ได้แก่
      1) เก่งด้านภาษา Verbal/Linguistic Intelligence:word Smart (เก่งทางคำพูด ทางภาษา) เป็นความสามารถในการใช้คำรับรู้และเข้าใจภาษาสามารถสื่อภาษาให้ผู้อื่นเข้าใจได้ตามที่ต้องการ วิธีฝึกฝนคือ ฝึกการเขียน การพูด การชักจูง สรุปเนื้อหาความจำ จากการให้อ่านบทความ ท่องคำศัพท์การอธิบาย เล่านิทาน เล่าโจ๊ก ความรู้สึกการโต้เถียง การให้เหตุผล การเขียนสรุปรายงาน การทำอักษรไขว้ การเขียนไดอารี่ ได้แก่ พวกนักเขียน นักการเมือง คนเล่านิทาน นักพูด นักหนังสือพิมพ์ ครู ทนาย
      2)เก่งด้านตรรกศาสตร์และคณิตศาสตร์ Logical/Mathematical Intelligence มีความสามารถในการคิดแบบมีเหตุและผลการคิดคำนวณทางคณิตศาสตร์ การเรียนรู้เกิดขึ้นเมื่อมีการแก้ปัญหาการทำงานกับตัวเลขการทดลองสังเคราะห์ความคิดการตั้งสมมุติฐานสำรวจ การแยกแยะ เปรียบเทียบการคำนวณ เรียงลำดับเวลา/เหตุการณ์/ความคิดการใช้เหตุผล การตั้งคำถามปลายเปิด ได้แก่ พวกนักวิทยาศาสตร์ นักบัญชี นักสถิติ นักคณิตศาสตร์ นักวิจัย นักเขียนโปรแกรมหรือนักวิศวกร ฯลฯ
      3) เก่งด้านดนตรี (Musical Intelligence) คือ เก่งทางดนตรี การเขียนบทเพลง สร้างการฟังจังหวะเพลง ความสามารถในการรับรู้และแสดงออกของดนตรี ได้เร็ว ทั้งการได้ยิน การรับรู้ สามารถจดจำจังหวะ ทำนอง และโครงสร้างทางดนตรีได้ดีและถ่ายทอดออกมาโดยการฮัมเพลง เคาะจังหวะและการแต่งเพลง เล่นดนตรีและร้องเพลง วิธีฝึกฝน ให้ฟังเสียงดนตรีจากเครื่องดนตรีที่หลากหลาย อยู่ในสิ่งแวดล้อมของดนตรี สำหรับผู้ที่มีปัญญาด้านนี้โดดเด่น มักจะเป็นนักดนตรีหรือนักร้อง นักแต่งเพลง แต่งดนตรี
      4) เก่งด้านร่างกายและการเคลื่อนไหว (Bodily Kinesthetic Intelligence) คือ เก่งด้านการเคลื่อนไหว กีฬา เรียนรู้เกิดขึ้นเมื่อมีการเคลื่อนไหวแสดงเล่นกีฬาหลากหลายสำหรับผู้ที่มีปัญญาด้านนี้โดดเด่นมักจะเป็นนักกีฬาหรือ นักแสดงนักเต้น นักบัลเล่ย์หรือนักแสดงกายกรรม นักเต้นรำ
      5) เก่งด้านมิติสัมพันธ์ (Visual – Spatial Intelligence) คือ เก่งทางมองภาพรวม (การมองเห็นภาพรวม) ความสามารถในการรับรู้ทางสายตาที่ดี สามารถมองเห็นพื้นที่รูปทรง ระยะทางและตำแหน่งอย่างสัมพันธ์เชื่อมโยงกัน มีความไวต่อการรับรู้ในเรื่องทิศทาง ความสามารถในการมองโลกอย่างถูกต้องอาจจะรวมถึงกลุ่มที่คิดริเริ่ม สร้างสรรค์จินตนาการ การฝึกฝนให้ออกแบบทำ Mind Map ถ่ายรูป วาดภาพ ปั้น ทำวีดีโอ วาดรูประบายสี การลอกลาย เขียนแผนที่ การละเล่นต่าง ๆ ตั้งแต่เล็ก การสร้างบ้านต่อจิ๊กซอว์ ฯลฯ กลุ่มเหล่านี้ ได้แก่ นักประดิษฐ์ จิตรกร วาดรูป เขียนการ์ตูน นักปั้น นักออกแบบ ช่างภาพ หรือสถาปนิก
      6) เก่งด้านการเข้าใจตนเอง (Intrapersonal Intelligence) คือความสามารถในการรู้จักตระหนักรู้ตนเอง ควบคุมการแสดงออกอย่างเหมาะสมตามกาลเทศะและสถานการณ์รู้ว่าเมื่อไหร่ควรเผชิญหน้า เมื่อไหร่ควรหลีกเลี่ยงเมื่อไหร่ต้องขอความช่วยเหลือมีความรู้เท่าทันอารมณ์ความรู้สึก ความคิด ความปรารถนาและตัวตนของตนเองอย่างแท้จริง รู้ถึงจุดอ่อน จุดแข็งหรือความสามารถในเรื่องใดเป็นปัญญาด้านที่จำเป็นต้องมีอยู่ในทุกคนเช่นกัน เพื่อให้สามารถดำรงชีวิตอย่างมีคุณค่าและมีความสุข การฝึกฝนและเรียนรู้เมื่อให้เขียนวิเคราะห์ตนเอง การนั่งสมาธิ การวางแผนเป้าหมาย ความสามารถแก้ปัญหาด้วยตนเองสำหรับผู้ที่มีปัญญาด้านนี้โดดเด่น มักจะเป็นนักคิด นักปรัชญา หรือนักวิจัย ผู้นำศาสนา นักจิตวิทยา
      7) เก่งด้านมนุษย์สัมพันธ์(สังคม) (Interpersonal Intelligence) คือความสามารถในการสร้างความสัมพันธ์กับผู้อื่นสามารถเข้ากับผู้อื่น ๆ ได้ง่าย สามารถเจรจาต่อรองลดความขัดแย้ง สามารถจูงใจผู้อื่นได้ดีเป็นปัญญาด้านที่จำเป็นต้องมีอยู่ในทุกคน การฝึกฝนและเรียนรู้เกิดขึ้น เมื่อมีการทำงานร่วมกับผู้อื่น การสัมภาษณ์ การถกเถียงในกลุ่ม การวางแผนสำรวจ การให้วิจารณ์ การระดมสมอง การวิเคราะห์ตนเอง ผู้ที่มีปัญญาด้านนี้โดดเด่น มักจะเป็นครูบาอาจารย์ ผู้ให้คำปรึกษา นักการทูต เซลแมน พนักงานขายตรง พนักงานต้อนรับ ประชาสัมพันธ์ นักการเมือง หรือนักธุรกิจ
      8) เก่งด้านธรรมชาติวิทยา (Naturallist Intelligence) (สิ่งแวดล้อมทั้งคน ธรรมชาติ) คือ ความสามารถในการรู้จักและเข้าใจธรรมชาติ เข้าใจกฎเกณฑ์ ปรากฏการณ์ตามธรรมชาติ มีความไวในการสังเกตเรียนรู้จากสิ่งแวดล้อม ปลูกผัก เลี้ยงสัตว์ สังเกตความแตกต่างสำหรับผู้ที่มีปัญญาด้านนี้โดดเด่น มักจะเป็นนักธรณีวิทยา นักวิทยาศาสตร์ นักวิจัย หรือนักสำรวจธรรมชาติ นักสิ่งแวดล้อม